Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010

Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

(προέλευση εικόνας:greekfilmtechnicianselectricgrip.blogspot.com)

1. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

· ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: απλό, λιτό, καθημερινό, οικείο, από τον προφορικό λόγο = οικειότητα με το δέκτη, λεκτικός πληθωρισμός επαναλήψεις, νεολογισμοί, λεκτικά πυροτεχνήματα και ακροβασίες = ο εντυπωσιασμός και αποπροσανατολισμός του δέκτη από το λογικό – σημασιολογικό περιεχόμενο του διαφημιστικού μηνύματος, αδόκιμοι τύποι και εκφράσεις της τρέχουσας αργκό, σκόπιμη παραποίηση συντακτικών – γραμματικών κανόνων, γλωσσικά εξαμβλώματα, ξενόγλωσσοι όροι, υπαινικτική χρήση της γλώσσας
- ΛΕΚΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: (= συσσώρευση συνωνύμων, πλεονασμοί – παραθετικά με χρήση αδόκιμων όρων -πολλά επίθετα, που μερικές φορές έχουν παραπλήσια σημασία, λεκτικές υπερβολές επιθέτων και επιρρημάτων) πλεονασμό
· ΣΧΗΜΑΤΑ - ΜΝΗΜΟΝΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: επαναλήψεις φθόγγων - λέξεων, ομοιοκαταληξίες, παρηχήσεις, λογοπαίγνια, αναγραμματισμοί, αμφισημίες = στόχος η άμεση εντύπωση του μηνύματος στο υποσυνείδητο του δέκτη
· ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ = εικόνες , παρομοιώσεις, μεταφορές =παραστατικότητα, γλαφυρότητα, έμφαση
· ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: αφήγηση, περιγραφή, επεξηγηματικός μονόλογος, διάλογος (πχ. συνέντευξη με έναν καταναλωτή), άφθονος σχολιασμός
· ΣΛΟΓΚΑΝ: κυρίαρχο εμπορικό σύνθημα που εύστοχα συνδυάζει την ιδέα του προϊόντος με την ιδέα της ανάγκης για αγορά του. Συνθηματοποιημένος λόγος – εξαρθρωμένος. Στερεότυπες εκφράσεις που αναπαράγουν τα κοινωνικά κλισέ/ στερεότυπα Τα σλόγκαν χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία, ευστοχία, επιγραμματικότητα, χιούμορ, δημιουργία συνειρμών

2.. ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΕΙ Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ;
Η σύγχρονη διαφήμιση είναι τέχνη και επιστήμη
1. ΤΕΧΝΗ:
· Αισθητικά αναβαθμισμένη (συνδρομή πολυειδών καλλιτεχνικών ειδικοτήτων)
· Τεχνολογικά προωθημένη (στην υπηρεσία της έχουν τεθεί σύγχρονα τεχνικά και ηλεκτρονικά μέσα επεξεργασίας ήχου – εικόνας )
· Διαφήμιση και εικόνα
Η εικόνα είναι μέσο επικοινωνίας άμεσο και παραστατικό. Αποτελεί δυναμικό μέσο της διαφήμισης, αφού διεγείρει τις αισθήσεις , εξάπτει την περιέργεια του δέκτη και αναβαθμίζει την καλλιτεχνική της ποιότητα. Απευθύνεται πάντα στο θυμικό και ποτέ στο λογικό του δέκτη – καταναλωτή, με μέσο το δέλεαρ της αφθονίας, της χλιδής και της τρυφής. Η διαφημιστική εικόνα είναι πάντα πλούσια, παραπέμπει σ΄έναν κόσμο υλικής αφθονίας και ανεμελιάς, όπου η ευτυχία συνοδεύει πάντα τους πρωταγωνιστές και είναι συνώνυμη της καταναλωτικής ευμάρειας.
2. ΕΠΙΣΤΗΜΗ
· Επιστρατεύονται σύγχρονες επιστημονικές μέθοδοι πειθούς και ειδικότητες που καθιστούν τη διαφήμιση άκρως πειστική / δελεαστική. Ειδικοί επιστήμονες διαμορφώνουν το διαφημιστικό μήνυμα κατά τρόπο που αυτό να ανταποκρίνεται στην ιδιαίτερη ψυχοδομή του καταναλωτικού κοινού στο οποίο στοχεύει κάθε φορά (πχ. ψυχολογία της αγοράς, κοινωνιολόγοι, ερευνητές της αγοράς κοκ)
· Τρόποι πειθούς :
- κατά κύριο λόγο επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη (διεγείρει συναισθήματα ζήλιας, φθόνου, συγκίνησης,) δημιουργεί ενοχές σε όποιους δε θα αγοράσουν το προϊόν, αναδεικνύει ως έξυπνους και επιτυχημένους όσους το προτιμούν (λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός πχ. οι έξυπνοι οδηγούν Ρενώ…/ και ένα είδος επίκλησης στο ήθος του πομπού (πχ. για εσάς που διαλέγετε πάντα το καλύτερο για την οικογένειά σας…κοκ) που επειδή εκλαμβάνεται και ως κολακεία που ευχαριστεί το δέκτη εντάσσεται στο συναίσθημα
- επίκληση στην αυθεντία (ειδικοί εγγυώνται για την ποιότητα ενός προϊόντος, αλλά και λογής επώνυμοι που επιστρατεύονται για να διαφημίσουν ένα προϊόν)πχ. 27 κατασκευαστές πλυντηρίων συνιστούν…/ οι ειδικοί ξέρουν από καλό λάδι …κοκ.
- επίκληση στο ήθος του πομπού ( τονίζεται η μακρόχρονη παρουσία και προσφορά μιας εταιρίας όπως «σαράντα χρόνια φούρναρης…» ή με αίσθημα ευθύνης στην ελληνική οικογένεια, η διεθνής αναγνώριση, βραβεία – διακρίσεις ενός ομίλου κτλ)
- επίθεση στο ήθος του αντιπάλου – τα τελευταία χρόνια πέρασε από την πολιτική διαφήμιση, όπου ήταν σύνηθες φαινόμενο, στην εμπορική διαφήμιση (βλ. πρόσφατη διαφήμιση κινητής τηλεφωνίας που συνέκρινε τα δικά της πακέτα προσφοράς με αυτά άλλων εταιριών, τα οποία και καταδείκνυε ως σαφώς υποδεέστερα…= ο πόλεμος της κινητής τηλεφωνίας…)
- επίκληση στη λογική – σπανίως και συνήθως με τη μορφή υπερπροσφορών τιμής – συσκευασίας, βελτιωμένων παροχών συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας ( πχ. από σήμερα ως το Σάββατο προσφορά όλα τα απορρυπαντικά….)
3. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ και ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ
Αν και υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους, εντούτοις η διαφήμιση απροκάλυπτα καταφεύγει σε μεθόδους της προπαγάνδας για να αυξήσει την εμβέλειά της στο κοινό.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ---ΠΙΕΣΤΙΚΗ == ΠΕΙΣΤΙΚΗ
- επίμονη επανάληψη, καταιγιστικοί ρυθμοί προβολής
- πλύση εγκεφάλου
- λεξιλόγιο φορτισμένο συναισθηματικά / ηθικά = σημαντικές αξίες όπως η αγάπη, η φιλία, η ευτυχία, ο έρωτας γίνονται συνώνυμες ευτελών καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών
- ψευδολογία, εντυπωσιασμός, υπερβολή, διόγκωση των υποτιθέμενων πλεονεκτημάτων των διαφημιζόμενων προϊόντων, τα οποία παρουσιάζονται ως υποκατάστατο της αληθινής ευτυχίας
«παρουσιάζονται τα προϊόντα να έχουν τέτοιες ιδιότητες, στις οποίες καταφεύγουν οι άνθρωποι ελπίζοντας να γλιτώσουν απ΄ την κενότητα και την αθλιότητα της ζωής τους»
- παραποίηση της αλήθειας, χάλκευση στοιχείων = παραπλανητική διαφήμιση
- ηχηρή συνθηματολογία= όλες οι διαφημίσεις βασίζουν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία τους στην ευστοχία, το χιούμορ και την ευρηματικότητα του σλόγκαν
- μηχανισμός υποβολής = απευθύνεται στο υποσυνείδητο, στο θυμικό και όχι στη λογική του δέκτη. Αλίμονο στη διαφήμιση που επιτρέψει έστω και για δευτερόλεπτα στο δέκτη να επεξεργαστεί λογικά το περιεχόμενο του προβαλλόμενου μηνύματος – θεωρείται εξορισμού καταδικασμένη!

4. Η ΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ
Α) ΑΘΕΜΙΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ:
α) Την πρόκληση ή εκμετάλλευση αισθημάτων φόβου.
β) Την πρόκληση μειωτικών διακρίσεων σχετικά με το φύλο, τη φυλή ή το θρήσκευμα και ιδίως την παρουσίαση του ενός φύλου με χαμηλότερο πνευματικό επίπεδο από το άλλο.
γ) Την εξώθηση προσώπων σε πράξεις βίας.
δ) Την εκμετάλλευση της απειρίας και ιδίως της φυσικής ευπιστίας παιδιών.
ε) Την άσεμνη εκμετάλλευση μέρους ή ολόκληρου του ανθρώπινου σώματος ως σεξουαλικού αντικειμένου.
στ) Την προσβολή της προσωπικότητας συγκεκριμένων ή αορίστου αριθμού προσώπων με ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα με φυσικά ή διανοητικά ελαττώματα.
.(πχ. σεξιστικές διαφημίσεις, υπονοούμενα υποτιμητικά για κάποιες κοινωνικές ομάδες – προσβλητικοί χαρακτηρισμοί κοκ)

Β) ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ως παραπλανητική θεωρείται κάθε διαφήμιση που με πράξη ή παράλειψη, ή οποιονδήποτε άλλο τρόπο, συμπεριλαμβανομένου και του τρόπου με τον οποίο αυτή παρουσιάζεται, δημιουργεί ή ενδέχεται να δημιουργήσει πλάνη στα πρόσωπα στα οποία απευθύνεται ή στων οποίων τη γνώση περιέρχεται και που είναι δυνατό να επηρεάσει την οικονομική τους συμπεριφορά ή να βλάπτει ή να ενδέχεται να βλάψει, οποιοδήποτε πρόσωπο παράγει ή εμπορεύεται όμοια ή παραπλήσια προϊόντα ή υπηρεσίες.
Η διαφήμιση είναι παραπλανητική ιδίως όταν :
α) Επικαλείται την αξιοπιστία της μαρτυρίας ειδικών βασιζόμενη στην επιστημονική ή άλλη ιδιότητα προσώπων, τα οποία εμφανίζονται στη διαφήμιση χωρίς να έχουν στην πραγματικότητα την ιδιότητα που επικαλούνται.
β) Επικαλείται ως εγγύηση την τεχνολογική και επιστημονική υπεροχή μιας χώρας είναι άμεσα ή έμμεσα δηλωτικές της ποιότητας των διαφημιζόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών.
γ) Εμφανίζεται με τη μορφή δημοσιογραφικής είδησης ή σχόλιου ή αρθρογραφίας ή με τη μορφή επιστημονικής ανακοίνωσης, χωρίς να δηλώνεται ρητά και ευδιάκριτα ότι πρόκειται για διαφήμιση.
(τα παραπάνω προέρχονται από το νομοσχέδιο για την αθέμιτη και παραπλανητική διαφήμιση/ πηγή: «ΕΚΦΡΑΣΗ – ΕΚΘΕΣΗ» βιβλίο του καθηγητή σελ.31-32)
5. ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΠΕΙΘΟΥΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ
Μέθοδοι της διαφήμισης
Η σύγχρονη διαφήμιση είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος της διαφορετική [απ' ό,τι ήταν στο παρελθόν]. Δεν απευθύνεται στη λογική αλλά στο συναίσθημα. Όπως κάθε είδος υπνωτικής υποβολής, προσπαθεί να εντυπώσει τα αντικείμενα της συναισθηματικά, και κατόπιν τα υποβάλλει νοητικά. Ο τύπος αυτός διαφήμισης εντυπωσιάζει τον πελάτη με όλα τα μέσα: Με την επανάληψη πολλές φορές της ίδιας φόρμουλας. Με την επήρεια μιας έγκυρης εικόνας, όπως της εικόνας μιας κυρίας της υψηλής κοινωνίας ή ενός περίφημου πυγμάχου που καπνίζει ορισμένη μάρκα τσιγάρου. Με το να προσελκύει τον πελάτη και ταυτόχρονα να εξασθενίζει την κριτική του ικανότητα με το σεξαπίλ μιας όμορφης κοπέλας. Τρομοκρατώντας τον με την απειλή της αποπνοίας, δηλαδή της «κακοσμίας του στόματος». Ή ακόμη δημιουργώντας του την ψευδαίσθηση πως πρόκειται ν' αλλάξει ολόκληρη η ζωή του αν αγοράσει ένα ορισμένο σαπούνι ή πουκάμισο. Όλες αυτές οι μέθοδοι είναι ουσιαστικά παράλογες. Δεν έχουν καμιά σχέση με τις ιδιότητες του εμπορεύματος, ευνουχίζουν και εξαφανίζουν τις κριτικές ικανότητες του πελάτη, όπως μια νάρκωση. Με τις ψευδαισθήσεις τους του δίνουν κάποια ευχαρίστηση, ακριβώς όπως ο κινηματογράφος, ταυτόχρονα όμως ενισχύουν το αίσθημα της μικρότητας και της ασημαντότητάς του.
Στην πραγματικότητα, οι μέθοδοι αυτές της αποχαύνωσης της κριτικής σκέψης είναι πιο επικίνδυνες για τη δημοκρατία μας από τις επιθέσεις που εξαπολύονται ανοικτά ενάντιά της και πιο ανήθικες — από άποψη ανθρώπινης ακεραιότητας — από τα άσεμνα έντυπα που διώκονται. Το κίνημα: των καταναλωτικών συνεταιρισμών καταβάλλει προσπάθειες να αποκαταστήσει την κριτική ικανότητα, την αξιοπρέπεια και την αίσθηση σπουδαιότητας του πελάτη κι έτσι ενεργεί παράλληλα με το συνδικαλιστικό κίνημα. Μέχρι στιγμής, όμως, οι επιδιώξεις του έχουν παραμείνει σε περιορισμένα πλαίσια.» (Έριχ Φρομ )

Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010


Η ΠΡΩΤΗ ΜΑΣ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ
2ωρο κριτήριο αξιολόγησης

Α.ΚΕΙΜΕΝΟ
Η ΔΙΑΡΚΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται εκτεθειμένος σε σύνθετες καταστάσεις, που εξελίσσονται σε απρόβλεπτο χρόνο. Αντιμετωπίζει ποικιλία κοινωνικών, εργασιακών, γεωγραφικών και πολιτισμικών πλαισίων. Υφίσταται καταιγισμό αποσπασματικών και ασυνεχών πληροφοριών, που προέρχονται κυρίως από τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης. Για να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος του σήμερα αυτές τις καταστάσεις, όπου τίποτα πλέον δεν είναι δεδομένο και ασφαλές, καμία αξία και στάση ζωής δεν είναι αυτονόητη, χρειάζεται ορισμένα εφόδια, που δεν ήταν απαραίτητα πριν από δύο ή τρεις δεκαετίες.
Χρειάζεται να συλλαμβάνει το νόημα των κοινωνικών εξελίξεων, να αποκρυπτογραφεί ποικίλες πληροφορίες, να συνδυάζει και να αναπτύσσει αδιάκοπα γνώσεις, να γίνεται δημιουργός (και όχι μόνο διαχειριστής) της τεχνολογίας, να έχει ισχυρά κριτήρια επιλογής, να μπορεί να διαισθάνεται και να προβλέπει το μέλλον, αλλά και να έχει μνήμη, να αναλύει κριτικά το παρελθόν. Με άλλα λόγια, χρειάζεται να μπορεί να προσανατολίζεται στο χώρο και στο χρόνο, να ερμηνεύει τον κόσμο, να κατανοεί το μέλλον.
Για να τα επιτύχει αυτά. χρειάζεται μία στέρεη και ευρεία γενική παιδεία, συνδυασμένη με συγκροτημένη επαγγελματική κατάρτιση. Συγκεκριμένα, χρειάζεται:
• Να διαθέτει γενική παιδεία, που να περιλαμβάνει θεμελιώδεις γνώσεις για το φιλοσοφικό σκέπτεσθαι, για την κοινωνία, το περιβάλλον, τη λογοτεχνία, την τέχνη γενικότερα, την οικονομία, το Δίκαιο, τις διεθνείς σχέσεις.
• Να διαθέτει τη μεθοδολογική ικανότητά του να «μαθαίνει μόνος του (της)» με τρό¬πο δημιουργικό.
• Να διαθέτει κοινωνικές ικανότητες, ιδιαίτερα εκείνες της σύναψης σχέσεων, της επικοινωνίας, της εποικοδομητικής διαπραγμάτευσης.
• Να αποκτά τεχνικές γνώσεις (εξειδικευμένη κατάρτιση) που να συνδέονται με την απασχόληση.
Γίνεται επομένως φανερό ότι η επαγγελματική κατάρτιση δεν είναι σκόπιμο να περιορίζεται σε απλή προσαρμογή του ατόμου σε μια θέση απασχόλησης. Αντίθετα, χρειάζεται ο διαρκής εμπλουτισμός και η διεύρυνση του περιεχομένου της με στοιχεία γενικών γνώσεων.
Και από την άλλη, η γενική παιδεία δεν είναι σκόπιμο να λειτουργεί με την παραδοσιακή «αποταμιευτική» μέθοδο, που απαιτεί από τους εκπαιδευόμενους να αφομοιώνουν αφηρημένες έννοιες με μια αυστηρή λογική, επαγωγική σειρά, που ορίζεται από τους εκπαιδευτές. Αντίθετα, η μάθηση διευκολύνεται και γίνεται ελκυστική αν οι προς απόκτηση γνώσεις είναι ζωντανές, συνδεδεμένες με τις ανάγκες και τις εμπειρίες των εκπαιδευομένων, και αν η πρόσβαση σε αυτές γίνεται μέσα σε ένα κλίμα συμμετοχής, αλληλεπίδρασης, κριτικής ανάλυσης, σύνδεσης με την πράξη, ταυτόχρο¬να με την εκμάθηση της προσωπικής αυτονομίας.
Κατά συνέπεια, η διά βίου εκπαίδευση αποτελεί μια ανοικτή δυνατότητα (πιο ανοικτή τουλάχιστον από το εκπαιδευτικό σύστημα, που μοιάζει εγκλωβισμένο στο βάρος του παρελθόντος) για την πραγμάτωση δημιουργικής μάθησης, που μπορεί να οδηγεί στην προσωπική ανάπτυξη και στην επαγγελματική ανέλιξη. Προσφέρει στον καθένα τη δυνατότητα για συστηματική απόκτηση, ανανέωση ή αναβάθμιση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των αντιλήψεων που του είναι αναγκαίες.
Επίσης, η δια βίου εκπαίδευση συμβάλλει στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, και στην πατρίδα μας ιδιαίτερα, εντείνονται τα φαινόμενα της κοινωνικής πόλωσης και του αποκλεισμού. Ολοένα μεγαλύτερα στρώ¬ματα πληθυσμού (παλιννοστούντες, πρόσφυγες, αλλά και ευπαθείς κοινωνικές ομά¬δες) αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε ό,τι αφορά την κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη. Αποτέλεσμα είναι να απειλείται η κοινωνική συνοχή, να πολλαπλασιάζονται τα εμπόδια για την ισόρροπη κοινωνική-οικονομική ανάπτυξη και να οξύνονται τα φαινόμενα της παρασιτικής διαβίωσης, της βίας και εγκληματικότητας. Η διά βίου εκπαίδευση είναι ένας θεσμός που κατεξοχήν μπορεί να αναχαιτίσει την τάση αυτή της διχοτόμησης του κοινωνικού ιστού, να δώσει μια δεύτερη — ή και πρώτη — εκπαιδευτική ευκαιρία στα περιθωριοποιημένα άτομα, να προωθήσει τη δημιουργική ενσωμάτωση τους στο κοινωνικό σύνολο, αλλά και να βοηθήσει να αξιοποιηθούν από το σύνολο τα ιδιαίτερα στοιχεία της πολιτισμικής τους ταυτότητας. Μέσα από αυτές τις διεργασίες, μπορούν να προωθηθούν η πλουραλιστική έκφραση, οι δημοκρατικές διαδικασίες, η ισότητα των ευκαιριών.
Τέλος, η διά βίου εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη. Μπορεί — και πρέπει — να εφοδιάσει κάθε πολίτη με τις ικανότητες και γνώσεις που θα του επιτρέπουν να ανταποκρίνεται στις συνεχείς αλλαγές του εργασιακού περιβάλλοντος και της τεχνολογίας. Στόχος όλων των σύγχρονων κοινωνιών είναι να διαθέτουν ένα ανθρώπινο δυναμικό με γνώσεις και ικανότητες που να του επιτρέπουν να αναλαμβάνει διάφορους και σύνθετους ρόλους, να αναλαμβάνει ευθύνες και πρωτοβουλίες, να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των τεχνολογικών εξελίξεων. Αν αυτό επιτευχθεί, θα υπάρξουν καλύτερες προϋποθέσεις για τη δημιουργία και τη διατήρηση θέσεων εργασίας, για την οικονομική ανάπτυξη, την αύξηση της παραγωγικότητας, την προώθηση της καινοτομίας.
(Αλ. Κόκκος και Ιγν. Χατζηευστρατίου, περ. Η Λέσχη των Εκπαιδευτικών, τεύχ. 14)

1. Να πυκνώσετε το κείμενο σε μια περίληψη 120 – 140 λέξεων
2. ΕΚΘΕΣΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Σε άρθρο για τη σχολική σας εφημερίδα επισημαίνετε τα εφόδια με τα οποία πρέπει να εξοπλίζει το σχολείο το σημερινό νέο προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις όχι μόνο της αγοράς εργασίας αλλά και στις προκλήσεις μιας σύνθετης και ραγδαία εξελισσόμενης εποχής
(500 – 600 λέξεις)

Β. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Πύκνωση κειμένου
Η αλλαγή των κοινωνικών και εργασιακών συνθηκών στην εποχή μας, καθώς και ο καταιγισμός πληροφοριών, γνώσεων και μηνυμάτων που καθημερινά δεχόμαστε, απαιτούν νέους τρόπους προσαρμογής του σύγχρονου ανθρώπου στο κοινωνικό γίγνεσθαι:Έτσι, η γενική παιδεία, ευρεία και σοβαρή, πρέπει να συνδυάζεται με την απόκτηση των αναγκαίων κατά περίπτωση ειδικών γνώσεων και την καλλιέργεια προσωπικών δεξιοτήτων. Η παιδεία επίσης, η μάθηση γενικότερα, οφείλει να γίνει πιο «ελκυστική» και ανθρώπινη / δημιουργική, από πλευράς περιεχομένου και μεθόδων προσέγγισής του. Έμφαση δίνεται ακόμα στην έννοια και τη σημασία της «δια βίου» εκπαίδευσης, της συνεχούς και συστηματικής δηλαδή ανανέωσης και του εμπλουτισμού γνώσεων και δεξιοτήτων. Αυτή νοείται ως παράγοντας ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και περιορισμού των αυξημένων στην εποχή μας περιπτώσεων κοινωνικού αποκλεισμού, μέσα από την παροχή δυνατοτήτων μόρφωσης και κοινωνικής ενσωμάτωσης «ευπαθών» κοινωνικών κατηγοριών. Η δια βίου εκπαίδευση συνδέεται επίσης με τη γενικότερη οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, εφόσον συμβάλλει στη δημιουργία καταρτισμένων και προσαρμόσιμων στις συνεχείς αλλαγές πολιτών.


ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΖΗΤΟΥΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Αν και δεν ορίζεται ξεκάθαρα, το θέμα έχει δύο υποερωτήματα που αφορούν στην προσφορά εφοδίων που θα αφορούν αφενός στις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας, αφετέρου στις γενικότερες προκλήσεις και δυσκολίες της εποχής μας.
α)
τα εφόδια με τα οποία πρέπει να εξοπλίζει το σχολείο το σημερινό νέο προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις όχι μόνο της αγοράς εργασίας
• Επαγγελματική κατάρτιση υψηλού επιπέδου
• Ευέλικτη ειδίκευση
• Ορθή λειτουργία ΣΕΠ = ορθή επαγγελματική επιλογή = ενημέρωση για τα δεδομένα της ανταγωνιστικής και διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας
• Συνδυασμός ειδίκευσης και ευρείας παιδείας (εγκυκλίου μόρφωσης)
• Επιστημονικές γνώσεις και τεχνικές δεξιότητες που ανταποκρίνονται στις αυξημένες απαιτήσεις του επαγγελματικού κλάδου
• Ευρυμάθεια = ο εργαζόμενος θα είναι ικανός να παρακολουθεί τις εξελίξεις του κλάδου αλλά να έχει και την ετοιμότητα να επιμορφώνεται / επανακαταρτίζεται / ανανεώνει τις δεξιότητές του , όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν
• Η δια βίου εκπαίδευση = βοηθά τον εργαζόμενο να εξελίσσεται, να μη μένει στάσιμος, να παρακολουθεί τις εξελίξεις όχι μόνο στον κλάδο του αλλά και σε άλλους τομείς του επιστητού

=Σαφέστατα εννοείται ότι όλα αυτά ως δεξιότητες καλλιεργούνται έγκαιρα στο πλαίσιο της συστηματικής σχολικής εκπαίδευσης. Εδώ μπορεί να τονιστεί ότι ο ρόλος του σχολείου δεν είναι να παρέχει αποστεωμένες γνώσεις αποκομμένες από την σύγχρονη οικονομική – κοινωνική πραγματικότητα μ΄έναν τρόπο μηχανιστικό αλλά μαζί με όλα τα άλλα να καλλιεργεί την αγάπη για τη μάθηση, να ανοίγει ορίζοντες και προοπτικές στους μαθητές. Ο ρόλος του σύγχρονου δασκάλου συνοψίζεται επιγραμματικά στο
Να σε μάθω να μαθαίνεις.
β)
τα εφόδια με τα οποία πρέπει να εξοπλίζει το σχολείο το σημερινό νέο προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις …και στις προκλήσεις μιας σύνθετης και ραγδαία εξελισσόμενης εποχής

Ι. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ που πρέπει το σχολείο να λαμβάνει υπόψη, ώστε να προετοιμάζει ανάλογα και τους μαθητές «να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων»
• Τεχνοκρατισμός που κυριαρχεί παντού
• Πληροφορική επανάσταση, έκρηξη γνώσεων και πληροφοριών, παντοδυναμία των ΜΜΕ , διαδικτύου, ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας
• Παγκοσμιοποίηση, διεθνοποίηση των εξελίξεων, αύξηση πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων, δημιουργία πολυπολιτισμικών / πολυφυλετικών κοινωνιών ως απόρροια της μετανάστευσης
• Παγκόσμια οικονομική ύφεση / ανεργία/ υποαπασχόλησης
• Έξαρση παθογενών φαινομένων που απειλούν την κοινωνική συνοχή
• κρίση δημοκρατικών θεσμών, συστηματική παραβίαση δικαιωμάτων, φαλκίδευση ελευθεριών = ο σύγχρονος άνθρωπος βιώνει το έλλειμμα ελευθερίας σε κατ΄ευφημισμό δημοκρατίες.


= Απέναντι σ΄ αυτές τις προ(σ)κλήσεις της εποχής το σχολείο οφείλει:
• Να καλλιεργεί πνευματικά και ηθικά τους νέους
• Να μην εμμένει στη στείρα μετάδοση γνώσεων αλλά να προβαίνει στη διαμόρφωση κριτικά σκεπτόμενων μαθητών
• Να τους προσανατολίζει στις σημαντικές διαχρονικές αξίες της ανθρωπιάς, της δικαιοσύνης, της αξιοπρέπειας = Νέοι με ήθος, ποιότητα, πνευματικές και ηθικές αντιστάσεις που θα τον θωρακίζουν σε όλη αυτή τη φαυλότητα και χυδαιότητα στις απαξίες της εποχής μας.
• Να ενθαρρύνει την ενασχόληση με τις τέχνες, να καλλιεργεί το αισθητικό κριτήριο των μαθητών = αντίσταση στην ακαλαισθησία και χοντροκοπιά της μαζικής κουλτούρας που έχει υποκαταστήσει τη γνήσια λαϊκή δημιουργία
• Να υποστηρίζει το συμμετοχικό πνεύμα με την ενίσχυση δημοκρατικών θεσμών , όπως τα μαθητικά συμβούλια, αλλά και με τη διεξαγωγή δημοκρατικού διαλόγου στην τάξη = σφυρηλάτηση υγιούς δημοκρατικής συνείδησης = ο αυριανός δημοκρατικός πολίτης που γνωρίζει και διεκδικεί τα δικαιώματά του
• Να διδάσκει την ιδεολογική ανεκτικότητα, τη διαλλακτικότητα, το σεβασμό στη διαφορετικότητα, την αλληλεγγύη σ΄ αυτόν που την έχει ανάγκη= αντίσταση στο ρατσισμό, δημιουργική αφομοίωση νέων πολιτισμικών επιρροών
"Απ' όπου κι αν έρχεται ο ξένος, είναι δυνατό και πρέπει ν' αντιμετωπίζεται ως οικείος. Μπορεί να μας προσφέρει έναν κόσμο να τον κατοικήσουμε, να τον εμπλουτίσουμε, να τον γονιμοποιήσουμε. …Για τον ξένο είμαστε η ελπίδα του• αν τον αρνηθούμε, είναι σα να ξεχνάμε τις υποχρεώσεις που έχουμε ως άνθρωποι. Κι ας μη ξεχνούμε πως όλοι κάποτε, κάτω από διαφορετικές συγκυρίες, μπορεί να είμαστε οι "ξένοι'".(Εφ. "Βήμα")
• Να εξοικειώνει τους μαθητές με τα στοιχεία της παράδοσης , ώστε οι μαθητές να εξοικειωθούν με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου = άρση ξενομανίας, θωράκιση εθνικής – πολιτιστικής ταυτότητας που επέρχεται στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης του σύγχρονου πολιτισμού.

Κυριακή 10 Οκτωβρίου 2010

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Το άρθρο που ακολουθεί μου θύμισε την πρόσφατη συζήτηση που είχα με συνάδελφο των θετικών επιστημών στο σχολείο, όταν με έμφαση μου είπε ότι πρέπει να καταργηθούν τα αρχαία ως μάθημα, γιατί βασανίζουν τα παιδιά. Προς επίρρωση των λεγομένων συμφώνησε έτερος συνάδελφος της ίδιας θετικής κατεύθυνσης και τεχνοκρατικής αντίληψης στην εκπαίδευση με το επιχείρημα περί «αχρηστίας» και ανωφέλειας των αρχαίων. Όχι ότι εκπλήσσομαι ακούγοντας τέτοιες απόψεις από εκπαιδευτικούς και συναδέλφους, καθώς χρόνια τώρα που σύρομαι είτε στα λογής φροντιστήρια είτε στο δημόσιο σχολείο πάντα κάποιος βρίσκεται να μου πει τη γνώμη του ευθαρσώς για το μάθημα που διδάσκω. Ωστόσο, ανέμενα ότι στη δημόσια εκπαίδευση δε θα υπηρετούσαμε τόσο σκληρά τη χρησιμοθηρική αντίληψη για τη γνώση.
Σε μια εποχή που όλα απαξιώνονται και αναζητούμε τη χαμένη τιμή της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, διαβάζω συνεντεύξεις πετυχημένων προσωπικοτήτων της διεθνούς οικονομίας και πολιτικής να αναγνωρίζουν τη σημασία της εντρύφησής τους στα αρχαία ελληνικά και αναρωτιέμαι για τη δική μας στάση απέναντι στην αρχαιογνωσία. Άλλωστε υψηλόβαθμοι τεχνοκράτες και πανεπιστημιακοί καθηγητές οικονομολόγοι δεν έριξαν την Ελλάδα στην ξέρα του ΔΝΤ; Περί χρησιμότητας ο λόγος, λοιπόν, των ανθρωπιστικών επιστημών.
Παραθέτω το άρθρο ως έχει επικεντρώνοντας στην τελευταία παράγραφο και οι μαθητές μπορούν να το συνδέσουν με την ενότητα της "ανθρωπιστικής παιδείας" που τόσο κοινότοπα επικαλούνται συνήθως ως λύση - πανάκεια σε όλα τα προς διερεύνηση προβλήματα που τους δίνονται

Ο φτωχός συγγενής (ΤΟ ΒΗΜΑ) Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010
Βάσω Κιντή

"Σε όλον τον κόσμο οι ανθρωπιστικές σπουδές αντιμετωπίζονται όλο και πιο συχνά ως οι φτωχοί συγγενείς της εκπαίδευσης και της έρευνας. Λιγότεροι φοιτητές τις επιλέγουν, λιγότερα χρήματα συγκεντρώνονται για να τις υποστηρίξουν, πανεπιστημιακά τμήματα αναδιατάσσονται ή κλείνουν. Στη νέα σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας που ανακοίνωσε το υπουργείο Παιδείας εκλείπουν εντελώς. Οι σπουδές αυτές φαίνονται άχρηστες, περιττές, μια πολυτέλεια για την αργόσχολη τάξη, ένα λείψανο μιας μακρινής εποχής που μοιάζει να μην έχει θέση σήμερα στη ζωή μας.

Οσοι λίγοι τις υπερασπίζονται ακολουθούν, κατά κανόνα, τους εξής δύο δρόμους: είτε αυτάρεσκα θεωρούν πως η αξία τους είναι αυταπόδεικτη (με τίμημα όσοι δεν την αναγνωρίσουν να χαρακτηριστούν αδαείς, άξεστοι και τεχνοκράτες) είτε προβάλλουν μεγαλορρήμονες λόγους περί των σπουδών αυτών, όπως ότι μελετώντας κλασικά κείμενα θα ανακαλύψουμε τα πανανθρώπινα ιδανικά, θα βρούμε το νόημα της ζωής, θα μάθουμε αιώνιες αλήθειες και ηθικά διδάγματα με αποτέλεσμα να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και πολίτες. Οπως όμως παρατηρεί ο Stanley Fish, οι άνθρωποι των γραμμάτων δεν είναι καθόλου πιο σοφοί ή ηθικοί από τους υπόλοιπους, ενώ επιχειρήματα σαν αυτά ανατροφοδοτούν την παγιωμένη εικόνα ενός αιθεροβάμονος και ελιτίστικου λόγου άσχετου με την πραγματική ζωή. Ούτε μπορούμε να υποστηρίξουμε τις σπουδές αυτές λέγοντας ότι αποτελούσαν ανέκαθεν μέρος της εγκύκλιας παιδείας. Το τι μπορεί να συνέβαινε παλαιά δεν αποτελεί από μόνο του λόγο για να το συνεχίσουμε και στο μέλλον.
Η υπεράσπιση των ανθρωπιστικών σπουδών δεν πρέπει ωστόσο να γίνεται με όρους άμεσης και απτής οικονομικής ωφέλειας (πόσα χρήματα θα κερδίσουμε), γιατί έτσι τις μετατρέπουμε σε κάτι άλλο από αυτό που είναι, ούτε όμως με υπεροψία, σαν να μην υπάρχει καν χρεία δικαιολόγησης, σαν κάθε μνεία ωφέλειας να αποτελεί γι΄ αυτές ύβρι. Σε τι ωφελούν, λοιπόν, οι ανθρωπιστικές σπουδές; Μπορούν να προσφέρουν αναλυτικές δεξιότητες, να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη και τη φαντασία, να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα. Αναλύοντας και ερμηνεύοντας κείμενα αποκτούμε την ικανότητα να κατανοούμε άλλους ανθρώπους. Ακούγοντας μουσική και βλέποντας έργα τέχνης οξύνουμε τις αισθήσεις μας, καλλιεργούμε την ευαισθησία μας και την παρατηρητικότητά μας, διευρύνουμε το φάσμα της εμπειρίας μας. Ολα αυτά είναι εφόδια ζωής είτε πρόκειται να κάνουμε ένα απλό επάγγελμα είτε πρόκειται ν΄ ανοίξουμε νέους δρόμους στις επιστήμες, στις τέχνες, στη ζωή. Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ πως οι ανθρωπιστικές σπουδές πρέπει να αποτελούν υποχρεωτικό μέρος της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης ακόμη και αν σπουδάζει κανείς μαθηματικά, φυσικές, κοινωνικές ή τεχνολογικές επιστήμες. Η δε έρευνα στους τομείς αυτούς μπορεί να αποδειχθεί πολλαπλά επωφελής ειδικά για την Ελλάδα. Στην αρχαιολογία, στην ιστορία, στην ανθρωπολογία, στη φιλοσοφία, στη φιλολογία η Ελλάδα μπορεί να βρεθεί, χωρίς καν μεγάλες επενδύσεις, στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Στις επιστήμες και στην τεχνολογία, λόγω μεγέθους, έλλειψης παράδοσης και υποδομών, αναγκαζόμαστε να ακολουθούμε ασθμαίνοντας, μεμονωμένα και αποσπασματικά, όσα συμβαίνουν στον διεθνή χώρο. Στις ανθρωπιστικές σπουδές, όμως, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ισχυρές ακαδημαϊκές και ερευνητικές παραδόσεις και να αποτελέσουμε παγκόσμιο σημείο αναφοράς."

Η κυρία Βάσω Κιντή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.


Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=6&artId=318561&dt=08/10/2010#ixzz11ywvM6id

ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Πλάγια Α. ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

· Κατασπατάληση φυσικών πόρων / ανορθόλογη εκμετάλλευση φυσικού πλούτου
- Εντατικοποίηση της βιομηχα-νικής παραγωγής = επιβάρυνση περιβάλλοντος πχ. ατμοσφαιρική ρύπανση, ρύπανση θαλασσών = ποταμών, βιομηχανικά απόβλητα
- Καταναλωτικά αγαθά που επιβαρύνουν το περιβάλλον και καταναλώνονται μαζικά πχ. αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού, κατάχρηση ηλεκτρονικών συσκευών ως αντικειμένων –φετίχ και κοινωνικού γοήτρου (gadgets)
- Η επιδεικτική κατανάλωση οδηγεί σε ακρότητες πχ. πολεοδομικές παραβάσεις, εμπρησμοί για οικοπεδοποίηση και καταπάτηση δασικών εκτάσεων και αιγιαλού για την οικοδόμηση πολυτελών κατοικιών
- Λαθροθηρία, εξαφάνιση σπάνιων ειδών της πανίδας (σπάνια είδη που οι άνθρωποι τα κυνηγούν παράνομα είτε για το κρέας τους είτε για τη γούνα ή το δέρμα τους. Εδώ εντάσσονται και τα απάνθρωπα πειράματα βιομηχανιών καλλυντικών σε πειραματόζωα).

Β. Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

ΠΑΝΤΑ σε κάθε θέμα / πρόβλημα που διερευνούμε στην έκθεση, ολοκληρώνοντας την ερμηνευτική μας προσέγγιση αναφερόμαστε στην ευθύνη που έχει καθένα άτομο γι΄αυτό: είτε άμεσα και ενεργά είτε έμμεσα.
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ:
Α) το χρησιμοθηρικό πνεύμα, ο ατομικισμός, ο εγωισμός, η ιδιοτέλεια, η εγωιστική προσήλωση στο ατομικό συμφέρον καθιστούν το άτομο ανίκανο να αντιληφθεί το κακό που προκαλεί στο περιβάλλον πχ Οικοδομώντας αυθαίρετη κατοικία πάνω στην αιγιαλίτιδα ή καταπατώντας δασική έκταση που αποχαρακτήρισε χρηματίζοντας κρατικό λειτουργό
Β) η άγνοια, η αμάθεια, η έλλειψη αγωγής και παιδείας καθρεφτίζονται κυριολεκτικά στ βάρβαρη και ακαλαίσθητη συμπεριφορά ενός ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον
Πχ. ρυπαίνει θάλασσες και ακτές με απορρίμματα μετά από κάθε επίσκεψή του σ΄ αυτές
Πχ. σπαταλά τόνους μη ανακυκλώσιμων συσκευασιών
Πχ. θεωρεί άσκοπη την ανακύκλωση και γραφικούς όσους έχουν οικολογικές ανησυχίες

Γ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

· έναρξη από την προσχολική ηλικία – από τις πρώτες βαθμίδες προσχολικής εκπαίδευσης
· με απλά και πρακτικά μαθήματα οικολογίας
· με καλογραμμένα και πλούσια εικονογραφημένα σχολικά εγχειρίδια περιβαλλοντικής αγωγής με κατανοητές πληροφορίες για
-τη σημασία του φυσικού περιβάλλοντος
- τα αίτια της οικολογικής καταστροφής
-τους τρόπους αντιμετώπισης των οικολογικών προβλημάτων
· με εκδρομές και εξορμήσεις στη φύση όπου τα παιδιά των πόλεων θα αποκτήσουν έστω κι στοιχειώδη γνώση της χλωρίδας και της πανίδας του τόπου τους
· με οργανωμένα προγράμματα περιβαλλοντικών εκδρομών υπό την αιγίδα του Υπουργείου
· με την καθολική εφαρμογή απλών καθημερινών πρακτικών οικολογικού χαρακτήρα πχ. ανακύκλωση, διαχωρισμός απορριμμάτων, συμμετοχή σχολείων σε περιβαλλοντικές εκστρατείες

Δ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΤΑ ΜΜΕ ΜΠΟΡΟΥΝ
-να ευαισθητοποιήσουν – αφυπνίσουν την κοινή γνώμη
- να αναδείξουν τα οικολογικά προβλήματα στις πραγματικές τους διαστάσεις
-να δίνουν βήμα σε ειδικούς και επιστήμονες προκειμένου να διαφωτίζουν το κοινό
- να προβάλλουν ενημερωτικές εκπομπές / ρεπορτάζ /ντοκιμαντέρ σχετικά με το θέμα
- να αναδεικνύουν τη δράση και τις πρωτο-βουλίες οικολογικών οργανώσεων, εκστρατείες δεντροφύτευσης / αναδάσωσης
-να αξιοποιήσουν την ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ και να εκλαϊκεύσουν οικολογικά θέματα, να καλλιεργήσουν στη νεολαία οικολογική συνείδηση

Ε. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ: ως γνήσιος εκπρόσωπος της πνευματικής ζωής του τόπου οφείλει να αφουγκράζεται τα προβλήματα και τις αγωνίες της κοινωνίας, να βγαίνει έξω από τα στενά όρια της καλλιτεχνικής του ιδιότητας και να αναπτύσσει πλούσια κοινωνική δράση. Η οικολογία πρέπει να βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες των σύγχρονων καλλιτεχνών, που αγωνιούν ειλικρινά για το μέλλον της ανθρωπόητας. Ας θυμηθούμε τα λόγια του Καζαντζάκη «Ο δημιουργός είναι ο πιο ευαίσθητος σεισμογράφος της εποχής του», γι΄αυτό και δεν μπορεί να μένει απαθής μπροστά στην οικολογική καταστροφή που συντελείται.
ΟΦΕΙΛΕΙ:

- να αξιοποιεί το κύρος και την εμβέλεια του λόγου / έργου του προκειμένου να διαδοθεί το οικολογικό μήνυμα
- να στηλιτεύει τις αυθαιρεσίες των ισχυρών του κόσμου , να καταγγέλλει τα ισχυρά συμφέροντα, να συγκρούεται μαζί τους ακόμα κι όταν χρειαστεί, «να κατέβει και στο οδόφραγμα» όπως έλεγε ο Σαρτρ
- να χρησιμοποιεί την τέχνη ως «όχημα» μηνυμάτων κοινωνικής εμβέλειας εντάσσοντας σ΄ αυτά την οικολογική προοπτική. Πχ. ένα τραγούδι , ένα λογοτεχνικό έργο, μία συναυλία, μία κινηματογραφική ταινία, μία θεατρική παράσταση για το περιβάλλον θα έχει μεγαλύτερη απήχηση στη διεθνή κοινή γνώμη ακόμη και από την πιο τεκμηριωμένη επιστημονική αναφορά.
- Η νεολαία αγαπά τους καλλιτέχνες, οπότε μπορεί να παραδειγματιστεί από την οικολογική δράση των αγαπημένων της ινδαλμάτων
- Οι καλλιτέχνες τα τελευταία χρόνια πρωτοστατούν σε δράσεις / πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση τεράστιων οικολογικών καταστροφών σε πολλά σημεία του πλανήτη (συναυλίες, έρανοι, συγκέντρωση ανθρωπιστικής βοήθειας, άσκηση πιέσεων στους ισχυρούς του πλανήτη για την ανάληψη πρωτοβουλίας.

Πέμπτη 7 Οκτωβρίου 2010

ΑΙΤΙΑ / ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ


1. Η άναρχη τεχνολογική – βιομηχανική ανάπτυξη: Υπέρμετρη / ανορθόλογη και χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό ανάπτυξη του υλικοτεχνικού πολιτισμού σε βάρος του ηθικοπνευματικού σκέλους = έμφαση στην υλική / ποσοτική ανάπτυξη, απώλεια του μέτρου, ροπή στην υπερβολή = = εντατική εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου - ο άνθρωπος άρχισε να εκμεταλλεύεται τη φύση και τον πλούτο της με ρυθμούς ταχύτερους από εκείνους με τους οποίους η ίδια η φύση αναπληρώνει τα αποθέματά της.
2. Η απληστία / πλεονεξία / το κυνήγι της υλικής υπερανάπτυξης == εκτοπίστηκε το όραμα της ευημερίας χάριν της ευμάρειας και του υλικού ευδαιμονισμού== οδήγησαν τον άνθρωπο να μην αντιστέκεται σε κανέναν υλικό πειρασμό. Αντιμε¬τωπίζει, έτσι, και τη φύση σαν μηχανή και τη θεωρεί ως άψυχη ύλη.
3. Ο άνθρωπος θεωρεί τη φύση αντίπαλο του και πηγή για εκμετάλλευση. Νομίζει ότι είναι ο κατακτητής και ο κάτοχος της και δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει χρέος να την προστατεύσει και να την αντιμετωπίσει με σεβασμό
4. Καταναλωτισμός / υλικός ευδαιμονισμός: το κυνήγι της αφθονίας και η στρεβλή αντίληψη του ανθρώπου για την ευτυχία = σπατάλη / πλεονεξία / απομύζηση του φυσικού πλούτου- ψευδαίσθηση ότι η φύση είναι ανεξάντλητη σε αποθέματα
5. Η αστικοποίηση = στα μεγάλα αστικά κέντρα υποβαθμίζεται συστηματικά το περιβάλλον =αστυφιλία – συσσώρευση / συνωστισμός πληθυσμού – επέκταση του τεχνητού σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος – κυριαρχία της κάθετης δόμησης / των τεράστιων όγκων τσιμέντου – εξάλειψη ελάχιστων εστιών πράσινου – έλλειψη ελεύθερου χώρου – κυκλοφοριακή συμφόρηση – νέφος / ατμοσφαιρική ρύπανση – ηχορύπανση - συσσώρευση απορριμμάτων
6. Ο εγωισμός / ατομικισμός: το χρησιμοθηρικό πνεύμα της εποχής, η απληστία του σύγχρονου ανθρώπου που αποτιμά τα πάντα με βάση το ατομικό υλικό του συμφέρον, η κοντόφθαλμη και εγωιστική αντίληψη του ανθρώπου για την προοπτική της ζωής του που δεν έχει καμία συλλογικότητα ή μέριμνα για το μέλλον των επερχόμενων γενεών
7. Τα ισχυρά βιομηχανικά κράτη: τακτική επιβολής και εκ¬μετάλλευσης πάνω στις αναπτυσσόμενες χώρες (πχ. τακτική πολυεθνικών εταιρειών / μεγάλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών που επεκτείνουν τον έλεγχό τους στις ασθενέστερες χώρες , εκμεταλλεύονται ασύδοτα το φυσικό τους πλούτο χωρίς καμία μέριμνα για το περιβάλλον
8. Τα διαπλεκόμενα συμφέροντα εμποδίζουν τις εκάστοτε κυβερνήσεις να πράξουν τα αυτονόητα, δηλ. να εφαρμόσουν το νόμο, να συγκρουστούν με τα ισχυρά συμφέροντα
9. Η έλλειψη παιδείας και σωστής ενημέρωσης του κοινού : απουσία οικολογικής συνείδησης και ευαισθησίας
10. Η ανοχή ισοδυναμεί με συνενοχή: η τακτική της αδιαφορίας, ο εφησυχασμός, η παθητικότητα = διευκολύνουν τη διαιώνιση των προβλημάτων και επιτρέπουν σε όσους λυμαίνονται το φυσικό περιβάλλον να συνεχίζουν την ασύδοτη δράση τους

Τρίτη 5 Οκτωβρίου 2010

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Από την Καθημερινή 5/10/2010
Κεντρικό ή περιθωριακό μάθημα
Πιθανή αναπροσαρμογή των προγραμμάτων στη μέση εκπαίδευση και οι συνέπειες στη Λογοτεχνία
Του Γιαννη Παπακωστα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Εντονη είναι η φημολογία, σύμφωνα με την οποία στο υπουργείο Παιδείας λειτουργούν διάφορες επιτροπές με αντικείμενο την αναπροσαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μια από τις επιτροπές αυτές έχει ως αντικείμενο τη Νεοελληνική Λογοτεχνία (Ν.Λ.) και την αναδιάρθρωση της διδακτέας ύλης. Διάχυτη είναι επίσης η φημολογία ότι για το μάθημα της Ν.Λ. μελετάται ριζική ανατροπή και ούτε λίγο ούτε πολύ το κυρίαρχο και βασικό αυτό μάθημα θα τεθεί στην υπηρεσία της γλωσσικής διδασκαλίας. Το πρόσφατο συνέδριο, άλλωστε, στη Θεσσαλονίκη, με την παρουσία και της αρμόδιας υπουργού Παιδείας κ. Αννας Διαμαντοπούλου, εξέπεμψε σαφή, προς την κατεύθυνση αυτή, μηνύματα.

Ετσι, αντί τον κεντρικό κορμό του μαθήματος να τον συνιστά η Λογοτεχνία, που είναι και ο φορέας της γλώσσας, θα συμβεί το αντίθετο: η Λογοτεχνία θα τεθεί στην υπηρεσία του γλωσσικού μαθήματος, αποκόπτοντας έτσι την επικοινωνία του μαθητή με τον δημιουργικό λόγο, με τα κείμενα, δηλαδή, δόκιμων Νεοελλήνων συγγραφέων, όπως αυτοί καταξιώθηκαν ιστορικά μέσα στον χρόνο· με τα κείμενα του Χορτάτζη, του Σολωμού, του Μακρυγιάννη, του Καβάφη, του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου, του Αναγνωστάκη και τόσων άλλων.

Δεν ξέρουμε αν στην εν λόγω επιτροπή μετέχουν και φιλόλογοι νεοελληνιστές. Είναι, ωστόσο, ζητούμενο αν και η Πανελλήνια Ενωση Φιλολόγων παρακολουθεί το θέμα και ποια είναι η θέση της. Επικαλούμαι το επιστημονικό αυτό όργανο, γιατί σε δύο διαδοχικά συνέδρια, όπου έλαβε μέρος πλήθος φιλολόγων καθηγητών από όλες τις ενώσεις της χώρας, τονίστηκε με έμφαση η ευεργετική επίδραση της λογοτεχνίας στους νέους.

Το σκεπτικό είναι αυτονόητο. Αλλη είναι η αισθητική αξία έγκυρων λογοτεχνικών κειμένων και άλλη η αξία των τεχνητών σχημάτων επικοινωνιακού περιεχομένου, προσαρμοσμένων στους εκάστοτε διδακτικούς στόχους. Τα λογοτεχνικά κείμενα μπορούν να αποτελέσουν μορφωτικό αγαθό με ποικίλες θετικές επιδράσεις στην ψυχοσύνθεση των νέων και κυρίως να συντελέσουν στην αισθητική τους καλλιέργεια, για τούτο και για να υπάρχει αποτέλεσμα, πρέπει να διδάσκονται αυτοτελώς.

Εκ των πραγμάτων, η Ν.Λ. φέρνει τον νέο σε επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό και τον οδηγεί στην ανάπτυξη διαλόγου με τις αξίες που εμπεριέχουν τα καταξιωμένα κείμενα έγκυρων συγγραφέων.

Τις συνέπειες από την υποβάθμιση του μαθήματος εύκολα τις προβλέπει κανείς. Η άσκηση στην ορθή (εκτός και αν δεν υπάρχει ορθή) χρήση της γλώσσας, αποτελεί βέβαια τους σκοπούς της αγωγής· η σπουδή, όμως, της λογοτεχνίας είναι μορφωτικό αγαθό που υπερβαίνει κατά πολύ τη γλωσσική κατάρτιση και τον επικοινωνιακό λόγο, γιατί επεκτείνεται στην ενασχόληση με βαθύτερα διανοήματα και συναισθήματα που συνδέονται με την πιο λεπτή και καίρια γλωσσική έκφραση και επεκτείνεται στην αισθητική καλλιέργεια. Εχει, επομένως, σχέση με την ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή και τη βαθύτερη γλωσσική του αγωγή. Γλωσσική αγωγή, όμως, «εν κενώ» είναι αδύνατον να ασκηθεί και μάλιστα με σπαράγματα ποικίλης ύλης, εν πολλοίς δημοσιογραφικά, που αποβλέπουν σε διαφορετικούς στόχους. Το νερό για τη λογοτεχνία είναι νερό. Δεν είναι ούτε υδρογόνο ούτε οξυγόνο, όπως είναι για τον χημικό. Η διάλυση στα συστατικά του, η αποδόμησή του, δηλαδή, είναι θέμα χημικού εργαστηρίου, αντιμετώπιση εντελώς αντίθετη προς τις διαδικασίες που συντελούν στην αισθητική απόλαυση και ομορφιά.

Θεωρούμε για τούτο ουσιαστική, για το μάθημα, τη σύνδεση και των τριών κλάδων, ήτοι της λογοτεχνίας, της έκθεσης - έκφρασης και της γλωσσικής διδασκαλίας και την ένταξή τους υπό κοινή στέγη με επίκεντρο τη λογοτεχνία. Ενα ποίημα του Καβάφη ή του Σεφέρη, με την πολυσημία τους, προσφέρονται όχι μόνο για ερμηνευτική προσέγγιση, αλλά και για γλωσσική. Ενας στίχος του Σολωμού ή μια στροφή του Κάλβου είναι η καλύτερη θεματολογία, προκειμένου για νοηματική ανάπτυξη, με πρόσθετη ωφέλεια την αισθητική ομορφιά και τη βίωση του πολιτισμού μας.

Ο Εμπειρίκος έχει έναν πολύ χαρακτηριστικό στίχο εν προκειμένω: «Πάρε τη λέξι μου. Δώσε μου το χέρι σου» Είναι η αμφίδρομη κίνηση που ανοίγει το κυνήγι της επικοινωνίας μεταξύ αναγνώστη και δημιουργού.

Τούτο σημαίνει ότι η λογοτεχνία μπορεί να ζωντανέψει το σχολείο και να αποτελέσει ένα από τα καλύτερα μορφωτικά αγαθά, φτάνει η πολιτεία να το κατανοήσει και να το θελήσει. Την ευεργετική αξία του μαθήματος είχε επισημάνει άλλωστε, αρκετές δεκαετίες πριν, ο Ευάγγελος Παπανούτσος, όταν, πρώτος αυτός, το συμπεριέλαβε ως εξεταστέο μάθημα για τα ΑΕΙ όλων των κλάδων. Ηταν τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας.

EΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ


ΤΥΠΟΙ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

Α. ΑΡΘΡΟ
Στην εφημερίδα του σχολείου ή του δήμου/της κοινότητας
Σε περιοδικό
Στο ηλεκτρονικό περιοδικό / στην ιστοσελίδα του σχολείου...

Δε χρειάζεται προσφώνηση
Ύφος σοβαρό, αντικειμενικό, αναφορική λειτουργία της γλώσσας, δεν αποκλείονται ωστόσο χιουμοριστικές ή καυστικές αποχρώσεις στο λόγο.
ΠΑΝΤΑ ΒΑΖΟΥΜΕ ΤΙΤΛΟ που είναι ευσύνοπτος, περιεκτικός, αφορά στο σύνολο του θέματος κι όχι σε μια επιμέρους πτυχή του. Μπορεί να περιέχει σχόλιο είτε με τη μορφή λεκτικού/αξιολογικού χαρακτηρισμού είτε με τη χρήση σημείων στίξης.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η σχολική μας εφημερίδα δίνει σε όλους τους μαθητές την ευκαιρία/ το βήμα από το οποίο μπορούμε να δημοσιοποιήσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας που απασχολούν τους νέους της ηλικίας μας. Ένα τέτοιο φαινόμενο είναι και…
Με αφορμή το…..Χ ….γεγονός αποφάσισα να εκφράσω τις θέσεις μου γι΄αυτό το θέμα στις σελίδες της σχολικής μας εφημερίδας….
Η αφόρμηση μπορεί να είναι ένα επίκαιρο γεγονός (πχ. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών που φέρνει στο προσκήνιο….)

Β. ΟΜΙΛΙΑ
Στη Βουλή των Εφήβων
Σε συνέδριο, εκδήλωση του σχολείου, του Δήμου κτλ
Συζήτηση με συμμαθητές στην τάξη (εδώ το ύφος είναι άμεσο και οικείο)
Ο μαθητής είτε εκπροσωπεί μόνο τον εαυτό του – οπότε εκφράζει προσωπικές απόψεις – είτε αντιπροσωπεύει τη μαθητική – οπότε μιλά εξ ονόματος των συμμαθητών και χρησιμοποιεί το α΄πληθυντικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να τεθεί το στοιχείο της πλαστοπροσωπίας, οπότε ο μαθητής ενδέχεται να κληθεί να υποδυθεί ένα άλλο πρόσωπο (πχ. Μιλά ως διευθυντής/ διευθύντρια του σχολείου, ως μέλος μιας οικολογικής οργάνωσης κτλ)
ΔΟΜΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
1. ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟΥ
Ποικίλλει ανάλογα με τη σύνθεση του ακροατηρίου =
πχ. Αγαπητοί συμμαθητές
Αγαπητοί καθηγητές
Αγαπητοί συνδημότες
Κυρίες και κύριοι
Φίλοι μου
2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αναφερόμαστε πάντα στην εκδήλωση που στάθηκε η αφορμή για την ομιλία μας
πχ. Ο θεσμός της βουλής των εφήβων προσφέρει σε όλους εμάς τους νέους την ευκαιρία να εκφράσουμε τις απόψεις για θέματα επικαιρότητας / να ασκήσουμε κριτική στα «κακώς κείμενα» της εποχής μας / μια ευκαιρία να ακουστεί ο λόγος των νέων για τα σοβαρά προβλήματα της εποχής μας. Από αυτό το βήμα, λοιπόν, θα ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις μου/ ανησυχίες μου για……………..
πχ. Με αφορμή την εκδήλωση που διοργάνωσε ο δήμο / το σχολείο μας, αξιοποιώ την ευκαιρία να διατυπώσω κάποιες σκέψεις μου αναφορικά με…
πχ. Χαιρετίζω την πρωτοβουλία του δήμου/ σχολείου μας για τη διοργάνωση της εκδήλωσης αυτής με θέμα…. και αξιοποιώ την ευκαιρία αυτή προκειμένου να εκφράσω κι εγώ τις ανησυχίες μου σχετικά με…
πχ. Με δεδομένη την ευαισθησία που έχουμε εμείς οι νέοι για θέματα …
3.ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
-εκπροσωπώντας τη μαθητική κοινότητα θα ήθελα να επισημάνω…
- πρόθεσή μου δεν είναι τόσο ο καταλογισμός ευθυνών, όσο κυρίως η διερεύνηση των αιτιών του προβλήματος και η αναζήτηση ρεαλιστικών λύσεων…
- Κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ και…
- Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθώ και..
- Ας αναλογιστούμε όλοι,…Ας προβληματιστούμε πάνω…/ Ας θυμηθούμε…
- Δεν πρέπει να λησμονήσουμε και …
- Θα συμφωνήσετε μαζί μου πως…
- Αναμφισβήτητα είναι σημαντικό κι εσείς να συμμεριστείτε τις ανησυχίες μου/ ή να αφουγκραστείτε την αγωνία της γενιάς μου αναφορικά με…
- Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και…
- Θεωρώ χρέος μου να τονίσω/ να εξάρω το ρόλο- τη συμβολή/ να αναδείξω από αυτό το βήμα όλες τις παραμέτρους του φαινομένου και να καταστήσω σαφές ότι…
- Κι εσείς γνωρίζετε ότι…/ Κατανοείτε ότι….
- Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι…
- Είναι αναγκαίο να φωτίσουμε κι αυτή την πλευρά του θέματος, ώστε να καταστεί σαφές πως…
- Προς επίρρωση των παραπάνω πρέπει να προσθέσω και…
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
- Η συλλογιστική πορεία που αναπτύχθηκε οδηγεί στο συμπέρασμα…
- Όλα όσα αναφέραμε οδηγούν στο συμπέρασμα…
- Συνοψίζοντας θα καταλήξω στο συμπέρασμα…
- Είναι φανερό , λοιπόν,…
- Ευχή όλων είναι…
- Θα ήθελα να ολοκληρώσω την ομιλία μου με την ευχή…/ την προτροπή…/ με τα λόγια του…της…
- Είναι ευθύνη όλων λοιπόν….
- Σε καμία λοιπόν περίπτωση δεν…αλλά…

Γ. ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Το ύφος της επιστολής ποικίλλει ανάλογα με τον αποδέκτη της
- Ύφος οικείο, άμεσο και καθημερινό όταν απευθύνεται σε φιλικό πρόσωπο
- Ύφος επίσημο, τυπικό όταν απευθύνεται σε πρόσωπα που εκπροσωπούν φορέα εξουσίας, είναι επίσημα….
1.ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ
Αξιότιμε κύριε /-α/-οι
Κύριε διευθυντά / κύριε υπουργέ
Ή
Αγαπητέ μου φίλε
2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
-Αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής αυτής στάθηκε/ αποτέλεσε…
-Σας απευθύνουμε αυτή την επιστολή προκειμένου=
 να σας γνωστοποιήσουμε…
 να σας ανακοινώσουμε την πρόθεσή μας
 να ζητήσουμε τη συνδρομή σας / ή την προσωπική σας παρέμβαση..
 να καταθέσουμε το αίτημα…
 να απευθύνουμε έκκληση…
- Σκοπός αυτής της επιστολής είναι…
- Με αφορμή το ….γεγονός…αποφασίσαμε να συντάξουμε την επιστολή αυτή εκπροσωπώντας….
3. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
-Κι εσείς γνωρίζετε ότι..
- Είναι γνωστή η ευαισθησία σας για θέματα…
- Σας εκθέτουμε τα επιχειρήματά μας που ελπίζουμε ότι θα φωτίσουν ολόπλευρα το θέμα που μας απασχολεί….
- Επισημαίνουμε επίσης ότι….
- Κι εσείς θα συμφωνήσετε με τις θέσεις μας και θα βρείτε δίκαιο το αίτημά μας για…
- Θα θέλαμε να καταστήσουμε σαφές ότι…/να επισημάνουμε ότι…
-Η συλλογιστική μας πορεία θα αναδείξει τη σοβαρότητα του προβλήματος …..
- Οι προτάσεις μας αφορούν στο…
- Διεκδικούμε λοιπόν…
- Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι…
-Κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε τα αίτια…/τις συνέπειες…/τις επιπτώσεις…προκειμένου κι εσείς να αντιληφθείτε…
- Σε καμία περίπτωση δε συμμεριζόμαστε τις θέσεις του Υπουργείου σχετικά με…
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
-Ελπίζουμε να λάβετε υπόψη το αίτημα για…
- Από όλα τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα…/ αποδεικνύεται ότι…
- Το σχολείο μας, λοιπό, δίκαια διεκδικεί από το Υπουργείο την έγκριση της δαπάνης για…
- Η πρότασή μας λοιπόν….Το αίτημα μας λοιπόν…
- Αποβλέπουμε λοιπόν σε μια εποικοδομητική συνεργασία , εφόσον έχουμε κοινό στόχο την….
-Ελπίζουμε ότι οι προτάσεις μας θα εισακουστούν και θα αποδειχτούν χρήσιμες συμβάλλοντας στην προσπάθεια που καταβάλλετε κι εσείς…
Με εκτίμηση
Με φιλικούς χαιρετισμούς

Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2010

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ




style="color:#ff0000;">Στις σχετικές με την ενότητα "περιβάλλον - οικολογία" εκθέσεις διαφαίνεται η αγνοια των σημερινών μαθητών για τα ανάλογα θέματα. Κρίνεται αναγκαία η εξοικείωσή τους με το σχετικό προβληματισμό και το κατάλληλο λεξιλόγιο (πχ. αειφόρος ανάπτυξη, πράσινη επιχειρηματικότητα κοκ). Τα κείμενα που ακολουθούν σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται.




Α. Ο βιασμός της φύσης
Το τέλος της δεύτερης χιλιετίας — παρ' όλο που είναι ορόσημο αυθαίρετο — βρίσκει τη Γη και τους κατοίκους της απειλούμενους από μιαν ανάπτυξη χωρίς μέτρο• που μήτε το φυσικό περιβάλλον σέβεται, αλλά και τις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου αλλοιώνει. Αν ληφθεί υπ' όψιν ότι, κατά την ίδια περίοδο, μεγάλες είναι οι κατακτήσεις της επιστήμης και ότι η πρόοδος της τεχνολογίας είναι ικανή να απαλλάξει το ανθρώπινο είδος από πολλά προβλήματα, η κατάληξη αυτή των πραγμάτων έχει δυσδιάκριτες τις ερμηνείες.
Είναι αναμφισβήτητο ότι οι αντιλήψεις ή πρακτικές που οδήγησαν σ αυτόν τον τύπο αναπτύξεως είναι βαθύτατα ριζωμένες στον σύγχρονο πολιτισμό. Κάποιες από τις αντιλήψεις αυτές, πιθανόν, ανακλούν στο βιολογικό μας παρελθόν: Ότι η φύση υπάρχει για να εξυπηρετεί τις ανθρώπινες ανάγκες και ότι με τα άλλα είδη ζώων ευρισκόμαστε εξ ανάγκης σε εμπόλεμη κατάσταση. Άλλες υποδηλώνουν μια εκπλήσσουσα αφέλεια, που οφείλεται ίσως στη γεωκεντρική αντίληψη για τον κόσμο —που εδέσποζε επί αιώνες — και στην άγνοια: Η πίστη για το ανεξάντλητο, για παράδειγμα, των ενεργειακών πηγών της Γης και τις απέραντες δυνατότητες των φυσικών πόρων. Άλλες, τέλος, από τις πρακτικές και αντιλήψεις της αναπτύξεως είναι, ασφαλώς, συνέπειες ενός κοινωνικού συστήματος που οι ιστορικοί ονόμασαν καπιταλιστικό• και που, ως προς τον σεβασμό του περιβάλλοντος τουλάχιστον, απεδείχθη ότι δεν διέφερε πολύ από το σύστημα που. οι ιστορικοί και πάλι, ονόμασαν σοσιαλιστικό.
Ασφαλώς, πολλές από τις γνώσεις ή τα προβλήματα που αναφέρονται στο περιβάλλον έχουν πρόσφατα μόνον και με πολλά κενά κατανοηθεί από την επιστήμη. Η πολυπλοκότητα, για παράδειγμα, και ο ρόλος των οικοσυστημάτων ή οι χημικές διεργασίες στην ατμόσφαιρα. Έτσι, δεν υπήρχε ίσως ο χρόνος να αφομοιωθούν οι πληροφορίες και να καταστεί συνείδηση η πραγματικότητα της απειλής.
Όποιες και αν είναι πάντως οι αιτίες γι' αυτήν την αλόγιστη στάση, ούτε η έκταση, ούτε οι συνέπειες της καταστροφής μπορούν να αμφισβητηθούν. Αποτελούν, άλλωστε, καθημερινή πια εμπειρία για τον άνθρωπο, είτε στις μεγάλες πόλεις ασφυκτιά είτε στη θάλασσα ή τη φύση αναζητά τη διέξοδο. Πολλοί, ασφαλώς, δεν συμμερίζο¬νται την απαισιοδοξία ως προς τα περιθώρια που υπάρχουν να αποφευχθεί το χειρότερο• και υπολογίζουν ότι η τεχνολογία, που δίκαια βρίσκεται στο επίκεντρο των επικρίσεων, θα αποτελέσει και τον κύριο μοχλό για την αναστροφή της πορείας.
Το πρόβλημα είναι ότι η αναστροφή αυτή προϋποθέτει τολμηρές αποφάσεις, παγκόσμια συνεργασία και ατομική υπευθυνότητα. Ακόμη περισσότερο, προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας και αξιών. «Χρειάζεται να καταλάβουμε», γράφει ο Α. Βεργανελάκης, «ότι η ανθρωπότητα μπήκε σε μια εντελώς νέα εποχή, για την οποία το παρελθόν δεν μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα. Τα τελευταία σαράντα χρόνια ο άνθρωπος άρχισε να αλληλεπιδρά με τη φύση και με καινούργια μέσα και τρόπους. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι ένα συλλογικό έργο, που επιβάλλεται να γίνεται σε τοπική, εθνική και διεθνή κλίμακα».
Και εδώ έγκειται η δυσκολία. Διότι ο χάρτης του πλανήτη αποκαλύπτει μια τεράστια ποικιλία κρατών και εθνοτήτων, ένα ευρύτατο φάσμα πολιτικών συστημάτων, βιοτικού επιπέδου και βαθμού παιδείας. Το περιβάλλον της Γης αλλού θίγεται από ισχυρά συμφέροντα, κάποιες φορές από γνήσια ανάγκη και κάποτε από άγνοια ή αναισθησία. Ενώ δε τα βιομηχανικά κράτη χρεώνονται από βουλιμία ενεργειακή και διεκδικούν τη μερίδα του λέοντος σε κάθε μορφής ρύπανση, τα λεγόμενα «υπό ανάπτυξιν» κράτη σύρονται ή επιθυμούν την ίδια ταυτότητα προόδου. Το δε «σύνδρομο των συνόρων» είναι πάντοτε μια γραμμή ψυχολογικής αυτοάμυνας για τον άνθρωπο: Εξω από τη δική του περιοχή ή ιδιοκτησία, η καταστροφή δεν τον αφορά. Αυταπάτη βαθύτατη, αφού ένα πυρηνικό ατύχημα, η ρύπανση των υδάτων ή η καταστροφή του όζοντος δύσκολα αναγνωρίζουν εθνικά και ατομικά σύνορα.
(Γ. Γραμματικάκης, Η κόμη της Βερενίκης, σελ. 130-131, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 1990)





Β. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ




ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΩΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Το μέχρι σήμερα κυρίαρχο οικονομικό σύστημα στις βιομηχανικές χώρες, που βασίστηκε στην ανεξέλεγκτη ροή ορυκτών καυσίμων και πρώτων υλών, οδήγησε μεν στην υλική ευημερία της Δύσης, εις βάρος, όμως, του παγκόσμιου περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Έτσι, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με σημαντικότατα προβλήματα, όπως η πλανητική αλλαγή του κλίματος, η τρύπα του όζοντος, η εκτεταμένη ρύπανση του αέρα, των νερών και του εδάφους, η διαχείριση των αστικών και τοξικών αποβλήτων, η μείωση της βιοποικιλότητας, αλλά και η διεύρυνση των οι-κονομικών ανισοτήτων.
Η συνειδητοποίηση αυτού του αδιέξοδου τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης είχε αποτέλεσμα τη δέσμευση των ανεπτυγμένων κρατών για αλλαγή πορείας και την ανάδειξη της προστασίας του περιβάλλοντος ως κύριας παραμέτρου της αναπτυξιακής διαδικασίας. Σ' αυτό το πλαίσιο, η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η δραστική μείωση της κατανάλωσης φυσικών πόρων, ο ανασχεδιασμός των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας και μεταφορών, η σταδιακή μείωση της παραγωγής επικίνδυνων χημικών ουσιών και η αύξηση της παραγωγικότητας στη χρήση ενέργειας και υλικών, αποτελούν τις βασικές συνιστώσες της στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη.
Η έμφαση στην περιβαλλοντική πολιτική δεν δίνεται πλέον στον έλεγχο της ρύπανσης, αλλά στην πρόληψη και την εφαρμογή «καθαρών τεχνολογιών». Η οικονομία της αειφορίας χαρακτηρίζεται από χαμηλές εισροές (βελτίωση παραγωγικότητας πόρων) και εκροές (υιοθέτηση «καθαρών τεχνολογιών») για την παραγωγή προϊόντων, που είναι πιο ανθεκτικά, αναβαθμίσιμα και επισκευάσιμα. Η ποσοτική μεγέθυνση απομυθοποιείται υπέρ της ποιοτικής διάστασης της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Φυσικά υπάρχουν και αντιδράσεις, κυρίως από τους επιχειρηματίες της παλιάς οικονομίας, για το νέο προσανατολισμό. Όμως, οι πρόσφατες μελέτες καταρρίπτουν τα επιχειρήματά τους, πως η περιβαλλοντική υποβάθμιση είναι το αναγκαίο τίμημα της οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και ότι η προστασία του περιβάλλοντος, επειδή έχει οικονομικό κόστος, οδηγεί στο κλείσιμο βιομηχανιών και απώλεια θέσεων εργασίας.
Η αειφορία αποτελεί πολιτική επιλογή, και δεν μπορεί οι δυνάμεις της αγοράς να οδηγήσουν στη βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς την ενεργό κυβερνητική παρέμβαση, που θα σηματοδοτεί την εκκίνηση της νέας πορείας, διασφαλίζοντας, παράλληλα, την αναγκαία κοινωνική συνοχή, καθώς είναι αναντίρρητο πως κάποιοι εργαζόμενοι θα θιγούν. Η φορολόγηση των ρυπογόνων δραστηριοτήτων, με ισόποση μείωση της φορολόγησης της εργασίας αναμένεται, με βάση την εμπειρία άλλων χωρών, να συμβάλει όχι μόνο στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, αλλά και σε αύξηση των συνολικών θέσεων απασχόλησης.
Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να επανεξεταστούν τα κίνητρα για επιδοτήσεις και φορολογικές ελαφρύνσεις στις ρυπογόνες επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου, π.χ., εργοστάσιο χρυσού στη Χαλκιδική, καθώς οδηγούν στην υπερβολική χρήση των φυσικών πόρων, εις βάρος της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Αντίθετα, πρέπει να ενισχυθεί η πράσινη επι¬χειρηματικότητα με την παροχή κινήτρων πραγ¬ματοποίησης φιλοπεριβαλλοντικών επενδύσεων ή επιχειρηματικής αναδιάρθρωσης.
Οι επενδύσεις σε δραστηριότητες που υποστηρίζει η αειφόρος ανάπτυξη (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξοικονόμηση ενέργειας, σιδηροδρομικά δίκτυα, μέσα μαζικής μεταφοράς, λιγότερο ρυπογόνες βιομηχανίες, και άλλες φιλοπεριβαλλοντικές δραστηριότητες), δημιουργούν περισσότε¬ρες θέσεις εργασίας από τις επενδύσεις στις κλασικές ρυπογόνες βιομηχανίες (διυλιστήρια, εξο¬ρυκτικές δραστηριότητες κ.λπ.).
Το συνεπαγόμενο θετικό ισοζύγιο, τόσο για την απασχόληση όσο και το περιβάλλον, υπαγορεύει την άμεση ενίσχυση των πολιτικών για την αύξηση της διείσδυσης των ήπιων μορφών ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο, καθώς και την εξοικονόμηση ενέργειας. Λαμβάνοντας υπόψη την πρόκληση της αξιοποίησης των κονδυλίων του Γ' ΚΠΣ, προτείνεται να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάδειξης μιας περιοχής, π.χ. Εύβοιας, ως εθνικού κέντρου εφαρμογών τεχνικών εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, με στόχο τη μείωση της ανεργίας ταυτόχρονα με την προστασία του περιβάλλοντος.
Παράλληλα, η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 μπορεί να αξιοποιηθεί υπέρ της ανάπτυξης συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, που θα δώσουν ώθηση στις «καθαρές» τεχνολογίες και την απασχόληση, π.χ. χρήση λεωφορείων υδρογόνου με κυψέλες καυσίμου. Στην Ελλάδα, ως χώρα με ενδιάμεση οικονομία, υπάρχουν μεγάλα περιθώρια δράσεων στον αγροτικό τομέα για τη μείωση των εισροών (λιπάσματα, νερό, φυτοφάρμακα) και την παραγωγή οικολογικών προϊόντων, ενώ ο αειφόρος τουρισμός αποτελεί επίσης μια πρόκληση για την ελληνική οικονομία. Ταυτόχρονα, η παροχή αναβαθμισμένων υπηρεσιών σε τομείς όπως οι βιολογικοί καθαρισμοί, η περιβαλλοντική διαχείριση κ.λπ., συνιστούν άλλη μια σημαντική δυνατότητα δραστηριοποίησης προς την κατεύθυνση της ποιοτικής ανάπτυξης.
Όμως, αναγκαία προϋπόθεση αποτελεσματικής εφαρμογής κάθε σχετικής παρέμβασης αποτελεί η αναδιάρθρωση και ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης, σε συνδυασμό με την αποφασιστική πάταξη της διαφθοράς. Προς αυτήν την κατεύθυνση συμβάλλει ασφαλώς και η αυτονόμηση του υπουργείου Περιβάλλοντος, με νέες αρμοδιότητες την ανάπτυξη Εθνικού Σχεδίου για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη, τον έλεγχο ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής συνιστώσας στις άλλες πολιτικές, καθώς και την εποπτεία εφαρμογής των αρχών της αειφορίας, παράλληλα με την καθιέρωση Περιβαλλοντικών Δεικτών, που απεικονίζουν το είπεδο ποιότητας ζωής.
Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλει να χαράξει την πολιτική της προς την κατεύθυνση της αειφορίας, ως μέλος δε της κοινότητας των βαλκανικών και των μεσογειακών χωρών να δώσει το στίγμα μιας διαφορετικής πορείας, όπου η οικονομική ανάπτυξη συμβαδίζει με την προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική συνοχή.
Του ΠΑΝΟΥ ΠΛΑΓΙΑΝΝΑΚΟΥ (χημικός – μηχανικός,πρόεδρος εταιρείας συμβούλων SPEC)


ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ


• Οικολογικός προβληματισμός – δράση οικολογικών κινημάτων / κομμάτων με προγραμματικές θέσεις / δράση των «πράσινων» - οικολόγων
• Πράσινη επιχειρηματικότητα: πράσινη καινοτομία και τεχνολογία / κινητροδότηση «πράσινης επιχειρηματικότητας», και φιλοπεριβαλλοντικών επενδύσεων, (κοινοτικά αναπτυξιακά προγράμματα) και αντικίνητρα για τις ρυπογόνες επιχειρήσεις πχ. φορολόγηση
• Βιώσιμες προτάσεις από το ινστιτούτο τεχνολογίας κι έρευνας, πχ. Φωτοβολταϊκά συστήματα, ενεργειακά σπίτια, τεχνολογίες αντιρύπανσης και απορρύπανσης, βιοκαύσιμα / αγροκαύσιμα (παραγωγή καύσιμης αιθανόλης από το καλαμπόκι), εξοικονόμηση ενέργειας από σκουπίδια (όχι στις χωματερές αλλά επεξεργασία τους με σκοπό την παραγωγή ενέργειας και άλλων δευτερογενών χρήσιμων προϊόντων, όπως για πχ. σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις παράγουν ενέργεια από το βιοαέριο των σκουπιδιών μιας χωματερής), υβριδικά οχήματα
• Περιβαλλοντική νομοθεσία: εφαρμογή όλων των κειμένων διατάξεων για την προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, επιβολή κυρώσεων σε επιχειρήσεις / βιομηχανίες με ασυνείδητα ρυπογόνο λειτουργία, σύγκρουση του κράτους με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που λυμαίνονται το φυσικό πλούτο, παγκόσμιο κίνημα υπέρ της υπεύθυνης δράσης των επιχειρήσεων, ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων σε συνεργασία με άλλα κράτη
• Στροφή στις εναλλακτικές / ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, υδροηλεκτρική, ηλικιακή κοκ), πετρελαϊκή απεξάρτηση, μείωση εκπομπών ρύπων, συμμόρφωση ισχυρών χωρών με τις διεθνείς συμβάσεις (πχ. Συνθήκη Κιότο), ορθολογική χρήση πηγών ενέργειας
• Εναλλακτικές μορφές τουρισμού: αγροτουριμός, οικοτουρισμός κοκ
• Άρση του ψευτοδιλήμματος: ανάπτυξη ή περιβάλλον; Ανάγκη να αμβλυνθεί η αντίθεση και να γίνουν οι δύο έννοιες αλληοεξαρτώμενες
• Διατροφική οικολογία: αποφυγή των ΓΤΟ (γενετικά τροποποιημένων οργανισμών= μεταλλαγμένων) , επιλογή βιολογικών προϊόντων, χρηματοδότηση των αγροτών εκείνων που πρωτοπορούν επιλέγοντας τις βιολογικές / οργανικές μεθόδους καλλιέργειας
• ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ _ ΔΡΑΣΗ _ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ
1. στροφή στην ορθολογική / χρηστική κατανάλωση και σ΄ ένα φυσικό τρόπο ζωής
2. έμπρακτη απόδειξη οικολογικής ευαισθησίας με απλές επιλογές ζωής: ανακύκλωση / διαχωρισμός απορριμμάτων και τοποθέτησή τους σε κατάλληλους κάδους, περπάτημα και αντίστοιχη μείωση της αυτοκίνησης, χρήση αστικών συγκοινωνιών, πράσινες βεράντες και μπαλκόνια, εγκατάλειψη της πλαστικής σακούλας, περιορισμός της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (πχ. συμβολική συσκότιση ολόκληρων πόλεων την ημέρα της γης)
3. ακτιβισμός, συμμετοχή σε ΜΚΟ, περιβαλλοντικές οργανώσεις με εθελοντική δράση πχ. εκστρατείες δεντροφύτευσης / αναδάσωσης / απορρύπανσης ακτών κοκ



ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ


Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση:
— Εξετάζει το περιβάλλον στην ολότητα του, φυσικό και δομημένο, τεχνολογικό και κοινωνικό (οικονομικό, πολιτικό, τεχνικό, πολιτιστικό, ιστορικό, ηθικό, αισθητικό).
— Είναι μια διαρκής διαδικασία που αρχίζει από την προσχολική ηλικία και συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης.
— Είναι διεπιστημονική στην προσέγγισή της και πλησιάζει το περιεχόμενο κάθε ξεχωριστής ειδικότητας με μια αντίληψη καθολικότητας.
— Εξετάζει τα κύρια περιβαλλοντικά ζητήματα από τοπική, εθνική, περιφερειακή και παγκόσμια σκοπιά.
— Εστιάζει σε τρέχουσες και επίκαιρες περιβαλλοντικές καταστάσεις, αλλά λαμβάνει υπόψη και την ιστορική οπτική.
— Αναδεικνύει την αξία και την αναγκαιότητα της συνεργασίας σε επίπεδο τοπικό και παγκόσμιο, για την πρόληψη και την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, λαμβάνει υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση στα σχέδια ανάπτυξης.
— Δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να συμμετέχουν στο σχεδιασμό της διαδικασίας με την οποία θα αποκτήσουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες, καθώς και τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις και να δέχονται τις συνέπειες.
— Συσχετίζει την περιβαλλοντική ευαισθησία, τη γνώση, τις ικανότητες για την επίλυση προβλημάτων και διασαφήνιση αξιών σε κάθε ηλικία, αλλά και δίνει έμφαση στην ευαισθητοποίηση των ατόμων μικρής ηλικίας για το άμεσο περιβάλλον τους.
— Βοηθά τους μαθητευόμενους να ανακαλύπτουν τα συμπτώματα και τις πραγματικές αιτίες των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
— Δίνει έμφαση στην πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων και, επομένως, χρειάζεται η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και ικανοτήτων για την επίλυση τους.
— Χρησιμοποιεί ποικιλία μαθησιακών χώρων και μια ευρεία αντίληψη για την εκπαιδευτική προσέγγιση, τη διδασκαλία και τη μάθηση σχετικά με το περιβάλλον και από το περιβάλλον, δίνοντας έμφαση σε πρακτικές δραστηριότητες και σε εμπειρίες, αποκτημένες από πρώτο χέρι.
(Απόσπασμα από τη Διεθνή Συνδιάσκεψη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της UNESCO, 1978)
Μπορούμε να επικαιροποιήσουμε το κείμενο συμπληρώνοντας:
α) ενθάρρυνση των μαθητών να συμμετέχουν σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κατά τρόπο που να προωθείται η βιωματική μάθηση και η εξοικείωση των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον
β) συμμετοχή σε εκστρατείες εθελοντικής δράσης που διοργανώνονται από τοπικούς φορείς (πχ. δήμοι - κοινότητες) ή οικολογικές οργανώσεις (ΜΚΟ)που προωθούν τη δράση των ενεργών πολιτών και τον ακτιβισμό (αναδασώσεις κτλ)
γ)ένταξη της οικολογικής διάστασης στη διδασκαλία άλλων μαθημάτων (πχ. βιολογία, φυσική, ιστορία, γεωγραφία) στο πλαίσιο των διαθεματικών δραστηριοτήτων του σχολικού προγράμματος